'අම්පාරෙ ටවුමට අලියෙක් පැනලා ... හය දෙනෙකුට ගහලා ... හතර දෙනෙක් මැරිලා ...' අම්පාර පොලිසියෙ එච් කිව් අයි ගෙ සිත් නලවන, මිහිරි කටහඬ ටෙලිෆෝන් වයර් එක දිගේ ගලාගෙන එනකොට පාන්දර හයට විතර ඇති.
නිල නිවාසෙ හිටපු මම කාර්යාලයට කතා කරලා කොල්ලොත් ලෑස්ති කරගෙන හැකි ඉක්මනින් අලියා ඉන්නවා කියාපු තැනට ගියා. අම්පාර ටවුම මැද්දෙ ප‍ටු පාරක් අද්දර ගෙයක් පිටිපස්සෙ අලියා ඉන්නවා. ඊට අල්ලපු ගෙදර තිබුනෙ කන්ඩියක් උඩ. අපි කන්ඩිය උඩට නැගලා ඒ ගෙදර පිලිකන්නෙ ඉඳගෙන බලද්දි තමයි තේරුනේ හතර වටේම තියෙන ගෙවල් අස්සෙන් යාගන්න විදිහක් නැතුවයි අලියා ඉන්නේ කියලා. ගෙවල් මදිවට හතර වටේම ඉඩ තියෙන හැම තැනකම මිනිස්සු පිරිලා, ඊලඟට මොකද්ද වෙන්නේ කියලා බලාගෙන ඉන්නවා. සමහර එවුං දරු පැටව් අතින් කටින් එල්ලගෙන ගෑණිත් එක්කගෙන ඇවිල්ලා අලියා පෙන්නන්න. අම්පාර පොලිසියෙ කට්ටියත් ඇවිල්ලා. ග්‍රාමාරක්ෂකයො ටික ටී පනස් හයවල් අමෝරාගෙන ඉන්නවා ලැබෙන පළවෙනි අවස්ථාවෙදිම අලියව බිම එලා ගන්න.
අම්පාර ටවුමට අලි පැනපු පළවෙනි අවස්ථාව මේක නෙමෙයි. අවුරුද්දකට දෙකකට වරක් අම්පාර ටවුමට අලි එනවා. එහෙම වෙලාවට අපි කරන්නෙ පොලිසියෙ උදව්වත් අරගෙන මිනිස්සු ඉවත් කරලා, අලියට යන්න පාර හදලා, අලි වෙඩි ගහලා එලවලා දාන එක. ඒත් මට මතක හැටියට 2004 මැදදි සිද්දවුන මේ සිදුවීම තමයි මම අම්පාරෙ හිටපු අවුරුදු හතරහමාර තුල සිදුවුනු දරුණුම සිදුවීම. අපි හිටපු කණ්ඩිය ට පහලින් අලියා යා ගන්න අතක් නැතුව ඒ මේ අත හැරි හැරි ඉන්දැද්දි අපි පොලිසියත් එක්ක අවට හිටපු පිරිස පාලනය කරගන්න උත්සාහ කළත් අපි කියන දෙයක් අහන එකෙක් වත් එතන හිටියෙ නෑ.
ඒ අතරෙදි තමයි කවුද එකෙක් කෑ ගහනවා ඇහුනෙ 'අලියා එනවෝ .. ' කියලා. හැරිලා බලද්දි පහල හිටපු අලියා අසුරු සැණින් කණ්ඩිය උඩට ගොඩවෙලා අපි හිටපු පැත්තට හැරිලා. අපිත් ඉගිලිලා ගිහිල්ලා ගේ පිලිකන්නෙ මුවා වෙනකොටම අලියා අපි හිටපු තැන පහු කරගෙන පාර පැත්තට දිව්වා.
කොහොම හරි අලියා පැය කීපයක් තිස්සෙ අම්පාර ටවුම පුරාම ඒ මේ අත දුවද්දි අපිත් ඌ පස්සෙ දුව දුව ටවුමෙන් එලියට දා ගන්න උත්සාහ කලා. අලියා හැරෙන හැරෙන පැත්තෙ පාරවල් හරස් කරගෙන හිටියෙ ඌව නරඹන්න ආපු මිනිස්සුයි, හෝන් ගහන වාහනයි.
අන්තිමේදි අපට ඇහුනා ටී පනස් හයක වෙඩි වැලක් එක දිගටම. අපි එතනට යනකොට ගෙවල් දෙකක් අතර අලියා වැටිලා හිටියා. එතකොටත් උගේ පන ගිහිල්ලා. වීරෝධාර ග්‍රාමාරක්ෂකයො වැඩේ ඉවරයක් කරලා තිබුනා. තරුණ වයසෙ හිටපු අලියා ඉතාම නිරෝගී සතෙක් බව පෙනුනා. ඌ මරු විකල්ලෙන් එනකොට, සංදර්ශණේ බලන්න ආපු මිනිස්සු පනහක් විතර ලඟ තිබුනු ගෙවල් දෙකකට බලෙන්ම රිංගලා පන බේරා ගත්තලු. 'ගෙදර ඇඳං උඩත් මිනිස්සු නැගලා හිටියා .. ' එක ගෙදරක හිටපු ගෑණියෙක් නාහෙන් ඇඬුවා.
මහජනයාට වහාම සිදුවිය හැකි අනතුරක් වැලැක්වීම සඳහා අලියාට වෙඩි තබා මරා දමන ලද බව උසාවියට වාර්තා කරලා සිද්ධිය හමාර උනා. වනසත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනත අනුව මිනිස් ජීවිතයකට වහාම සිදුවිය හැකි අනතුරක් වැලැක්වීම සඳහා ඒ පනතින් තහනම් කරපු ක්‍රියාවක් කිරීම වරදක් නෙවෙයි. ඒ බව විමර්ශනයෙදි තහවුරු වෙන්න ඕනෑ. වහාම වාර්තා කරලා තියෙන්නත් ඕනෑ.
ඉතින් මට මේ සිද්දිය මතක් උනේ මේ දවස්වල හැමදාම පත්තරේ ගත්තොත් දකින්න ලැබෙන වල් අලි මිනිස් අරගලය ගැන ප්‍රවෘති නිසා. නිල වශයෙන් දැන් කැලේ ඉන්න අලින්ට 'වන අලි' කියලා කිව්වත් මට හිතෙනවා කැලේට වෙලා තමන්ගෙ පාඩුවේ තියෙන දෙයක් කාලා කරබාගෙන ඉන්න අලින්ට විතරක් 'වන අලි' කියලා, කුඹුරු වතුපිටිවලට පැනලා විනාස කරලා, මිනී මරණ අලින්ට 'වල් අලි' කිව්වොත් හොඳයි කියලා. අම්පාර දිස්ත්‍රික්කයෙ වෙඩි කාලා මැරෙන අලින්ගෙන් 70% ක් විතරම තරුණ පිරිමි අලි. එහෙම වෙන්නෙ තරුණ පිරිමි අලි නිතරම කුඹුරු හේන්වලට පැනලා බඩ පිරෙන්න කාලා ඇඟපත හදාගන්න ට්‍රයි කරන නිසා. ඇඟපත හදා ගත්තෙ නැත්නම් උන්ට නාකි පිරිමි අලි එක්ක තරඟ කරලා සහකාරියෙක් දිනාගන්න බැරි වෙනවා. අලි අපි වගේ නෙමෙයි. අවුරුදු 55 ක් විතර වෙනකම් උස යනවා. මේ හේතුව නිසා තරුණ අලියෙකුට, නාකි අලියෙක් එක්ක ලොකු ගේමක් දෙන්න වෙනවා සහකාරියෙක් දිනා ගන්න. ඉතින් තරුණ අලි අවදානම නොතකා හේන් කුඹුරුවලට පැනලා වෙඩිකන්නෙ මේ හිතේ තියෙන වල්කම නිසා. ගෑණු අලි තමයි තමන්ගෙ පාඩුවෙ දරු පැටවුනුත් බලාගෙන තියෙන දෙයක් කාලා කැලේට වෙලා ඉන්නේ.
පහුගිය අවුරුද්දෙ මම මහවැලි කලාපෙ අලි ගහලා මිනිස්සු මැරිච්ච සිද්ධි ගැන තොරතුරු අරගෙන ටිකක් හොයලා බැලුවා කොහොමද, කාටද , කොයි වෙලාවටද, ඇයි මේවා සිද්ද වෙන්නෙ කියලා. ඉතාම සරල ගණනය කිරීම්වලින් මේ වගේ තොරතුරු ටිකක් දැනගන්න ලැබුනා.
මිනිස් මරණ සිදුවෙන කාලය
රාත්‍රි කාලයේ - 75%
දිවා කාලයේ - 25%
මරණ සිදුවන ස්ථාන
නිවසේ හෝ ගෙවත්තේදී - 20%
වගා ආරක්ෂාවේදී - 40%
වෙනත් ස්ථානවලදී - 40%
මරණකරුවන් ගේ ගැහැනු පිරිමිබව
ගැහැණු - 15 %
පිරිමි - 85 %
මරණකරුවන් ගේ වයස් කාණ්ඩ
වයස අවුරුදු 40 ට අඩු - 17%
වයස අවුරුදු 40 ට වැඩි - 83%
2009 ජනවාරි ඉඳලා 2011 මැද දක්වා අවුරුදු දෙකහමාරක් ඇතුලත මහවැලි කලාපයෙ සිදුවෙලා තියෙන මිනිස් මරණ 28 ක් ගැන දෙපාර්තමේන්තුවෙ වාර්තාවලින් තමයි මේ තොරතුරු ගත්තේ. මේ තොරතුරුවලින් එන්න පුලුවන් සරලම නිගමනය තමයි රාත්‍රි කාලයේදී, ගෙදරින් බැහැරව යන වැඩිහිටි පිරිමින්ට අලින්ගෙන් ගුටි කාලා මැරෙන්න තියන අවස්ථාව වැඩියි කියලා. වගා ආරක්ෂාවේදී සමහර අය ඉතාම අනාරක්ෂිත, බිම හදාපු පැල්වල ඉඳලා මැරුණු අවස්ථා වාර්තා වෙලා තිබුනා. වත්තට ආපු හරක් කියලා හිතාගෙන කලුවරේ 'හුයි... හුහි... ' කියලා අලි එලවන්න ගිහිල්ලා එක වයසක ගෑණු මනුස්සයෙක් මැරිලා තිබුනේ.
අලින්ගෙන් ගුටි කාලා හුඟක් වෙලාවට මැරෙන්නෙ ගම්වල ඉන්න වැඩිහිටි පිරිමි. හැන්දෑවට හොරපොලකට ගිහිල්ලා ෂොට් එකක් දාගෙන සින්දුවක් කියාගෙන කලුවරේ එනකොට උන්ට ඉස්සරහට හම්බවෙන අලියෙක් පේන්නෙ හරකෙක් වගේ. මැරිච්ච එවුන්ගෙන් කී දෙනෙක් මැරෙන වෙලාවෙ බීලා හිටියද කියලා බලන්න උත්සාහ ගත්තත් එකම පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂණ වාර්තාවකවත් බීලා හිටපු බවක් සඳහන් වෙලා තිබුනෙ නෑ. ඉන්න එවුන්ට මැරිච්ච එකා වෙනුවන් වන්දි ගන්න බැරි වෙන නිසා මැරුණු එකා බීලා හිටියත් ඒ බවක් මරණ පරීක්ෂණ වාර්තාවෙ ලියන්නෙ නැතිලු.
මම ගල්ගමුවෙ ඉන්න කාලේ අව්කන කිට්‍ටුව ගමක මිනිහෙක් ඉස්පිරිතාලෙට ගෙනාවා අතපය කැඩිලා. ඌ වෙරි මරගාතෙ කඩුවකුත් අරගෙන ගමට ආපු අලි රංචුවක් මැද්දට පැනලා කොටන්න හැදුවලු 'තොපෙ අම්මලට ....' කියලා.
තව පාරක් දීඝවාපියෙ කොල්ලෙක් මැරුණා බයිසිකලේ බ්‍රේක් නැතුව ගිහිල්ලා නවත්තගන්න බැරුව අලියෙකුගෙ ඇඟේ වැදිලා. කාලෙකට ඉස්සර ශ්‍රාවස්තිපුර මනුස්සයෙක් උදේ පාන්දර ගෙදර මිදුල අතුගගා ඉන්නකොට හදිසියෙම පාරෙ අලියෙක් යනවා දැකලා 'ෂෝ ... ෂෝ ...' කිව්වලු. ආපහු හැරුනු අලියා ඇවිත් ඒ මනුස්සයා ගෙදර බිත්තියටම තියලා තද කරලා මරලා තිබුනා.
ඉතින් මේ වගේ මිනිස්සුන්ගෙ නොසැලකිල්ල නිසා සිද්දවෙන මරණ බොහොමයි. ඒ මරණයක් සිද්දවෙන හැම වෙලාවකම වරද පැටවෙන්න වනජීවී දෙපාර්තමේන්තුවට. ඉතින් මේ අලි මිනිස් ගැ‍ටුම සමනය කරගන්න දෙපාර්තමේන්තුව මොකද කරන්නේ කියලා ඉස්සරහට බලමු.
වන අලි සහ වල් අලින්ගෙ වැඩ ගැන ඉංග්‍රීසියෙන් කියවන්න
wildlifegiritale.blogspot
පරිසරය ගැන ලියවෙන හොඳ බ්ලොග් එකක් ... ගොඩවෙලා බලන්න ...
sobaroo.blogspot.com
